ในโลกยุคปัจจุบันที่สังคมเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วและเต็มไปด้วยความหลากหลาย พิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นไม่สามารถดำรงอยู่ได้เพียงด้วยบทบาทของการจัดแสดงวัตถุหรือบอกเล่าเรื่องราวในอดีตเท่านั้น หากแต่ต้องปรับตัวให้สามารถมีบทบาทเชิงรุกในการมีส่วนร่วมกับชุมชนและการธำรงไว้ซึ่งความต่อเนื่องของวัฒนธรรมท้องถิ่น ความท้าทายสำคัญของพิพิธภัณฑ์ในปัจจุบันคือ การรักษาความเกี่ยวข้องกับชุมชนที่พวกเขาตั้งอยู่ และการสื่อสารกับผู้คนที่มีความคาดหวังและประสบการณ์หลากหลาย

บทความงานวิจัยเรื่อง “Spatial Dialogues between Exhibited Interiors and Cultural Exteriors: How Local Museums Connect to the Community” ของ รศ.ดร. ณัฏฐิณี กาญจนาภรณ์ และ ผศ. ชนิดา ล้ำทวีไพศาล คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการออกแบบ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี งานวิจัยนี้เสนอว่าองค์ประกอบเชิงพื้นที่ของพิพิธภัณฑ์จำเป็นต้องได้รับการพิจารณาใหม่ แม้ว่าการออกแบบนิทรรศการภายในพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นควรเกิดจากกระบวนการความร่วมมือและการสร้างสรรค์ร่วมกันระหว่างเจ้าหน้าที่พิพิธภัณฑ์กับคนในท้องถิ่น พื้นที่กึ่งกลางแจ้งและพื้นที่ภายนอกสามารถถูกจัดให้รองรับการรวมกลุ่มของชุมชน กิจกรรมทางวัฒนธรรม และการบริการสาธารณะ

บทความนี้สำรวจบทสนทนาเชิงพื้นที่ระหว่างพื้นที่จัดแสดงภายใน พื้นที่กึ่งกลางแจ้งอเนกประสงค์ และพื้นที่วัฒนธรรมภายนอกของพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่น 4 แห่งในประเทศไทย รวมถึงวิธีที่พิพิธภัณฑ์เหล่านี้สร้างชุมชนและสนับสนุนมรดกทางวัฒนธรรม บทความชี้ให้เห็นว่า แม้พื้นที่จัดแสดงภายในจะสะท้อนความภาคภูมิใจในสมบัติแห่งอดีต พื้นที่กึ่งกลางแจ้งและพื้นที่วัฒนธรรมภายนอกกลับมีบทบาทในการส่งต่อมรดกให้ดำรงอยู่ต่อไป

Location of the four selected local museums plotted on a map of Thailand

รูปจาก : https://scholarhub.ui.ac.id/cgi/viewcontent.cgi?article=1075&context=interiority

The National Musium Bangkok

รูปจาก : https://www.tripadvisor.com/Attraction_Review-g293916-d311038-Reviews-The_National_Museum_Bangkok-Bangkok.html

รูปจาก : https://www.michaelbackmanltd.com/wp-content/uploads/2019/12/Textiles-Bangkok-2-scaled.jpg

ด้วยการผสานองค์ประกอบเชิงพื้นที่ทั้งสาม ได้แก่ พื้นที่จัดแสดงภายใน พื้นที่กึ่งกลางแจ้งอเนกประสงค์ และพื้นที่วัฒนธรรมภายนอก พิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นสามารถมองไปสู่อนาคตที่มีความหวังและยั่งยืน

พิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นในยุคปัจจุบันไม่อาจจำกัดตนเองอยู่เพียงบทบาทของผู้เก็บรักษาอดีต แต่ต้องกลายเป็นพื้นที่ที่มีชีวิตซึ่งเปิดรับการมีส่วนร่วมของชุมชนในทุกมิติ การจัดการพื้นที่ภายใน กึ่งกลางแจ้ง และภายนอกของพิพิธภัณฑ์ จึงเป็นเครื่องมือสำคัญในการสร้างบทสนทนาเชิงวัฒนธรรมระหว่างอดีตกับปัจจุบัน และระหว่างพิพิธภัณฑ์กับชุมชน

เอกสารอ้างอิง

Karnchanaporn, N. & Lumthaweepaisal, C. (2023). Spatial Dialogues between Exhibited Interiors and Cultural Exteriors: How Local Museums Connect to the Community. Interiority, 6(1), 43–62. https://DOI:10.7454/in/v6i1.258