มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี (มจธ.) ได้ดำเนินงานวิจัยเกี่ยวกับการใช้พืชที่มีลักษณะใบและขนเฉพาะในการลดมลพิษทางอากาศ โดยเฉพาะฝุ่นละอองขนาดเล็ก (PM2.5) งานวิจัยนี้มุ่งเน้นการคัดเลือกพันธุ์ไม้ที่มีประสิทธิภาพในการดักจับฝุ่นละออง เพื่อหาแนวทางในการลดมลพิษอย่างยั่งยืน

"กำแพงต้นไม้บำบัดมลพิษชนิดควบคุมตัวเองอัตโนมัติ" เป็นเทคโนโลยีที่ผสมผสานระหว่างเทคโนโลยีการใช้พืชบำบัดมลพิษ เทคโนโลยีตัวดูดซับกับการออกแบบด้านวิศวกรรมศาสตร์ ในการดึงดูดอากาศที่ปนเปื้อนมลพิษเข้ามาปะทะกับพื้นที่ปลูกพืชด้วยอัตราการไหลเวียนอากาศที่เหมาะสม เพื่อบำบัดอากาศในบริเวณโดยรอบ จากฝุ่น ควันและมลพิษทางอากาศให้สะอาดขึ้น ซึ่งเป็นผลงานของ รศ. ดร.ชัยรัตน์ ตรีทรัพย์สุนทร นักวิจัยสถาบันพัฒนาและฝึกอบรมโรงงานต้นแบบ และอาจารย์ประจำสายวิชาเทคโนโลยีชีวภาพ คณะทรัพยากรชีวภาพและเทคโนโลยี มจธ.

รูปจาก : https://www.facebook.com/photo/?fbid=10158420408083581&set=a.378041348580

ลักษณะของพืชที่มีประสิทธิภาพในการดักจับฝุ่น

จากการทดลองในห้องปฏิบัติการ พบว่าพืชที่มีลักษณะดังต่อไปนี้สามารถดักจับฝุ่นละอองได้ดี

• ขนาดใบเล็ก
• จำนวนใบมาก
• พื้นผิวใบขรุขระ
• มีเส้นใบและขนใบมาก

ตัวอย่างพันธุ์ไม้ที่มีคุณสมบัติดังกล่าว ได้แก่ โมก กัลปพฤกษ์ พะยูง นีออน จามจุรี หมากเหลือง ทรงบาดาล แก้ว อินทนิล รวมถึง พรมกำมะหยี่ หรือพรมญี่ปุ่น

พรมกำมะหยี่

ชื่อท้องถิ่น :  พรมญี่ปุ่น หูเสือ

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Episcia cupreata (Hook.) Hanst

ชื่อสามัญวงศ์ : Flame violet strawberry patch

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :

ต้น ไม้ล้มลุกหลายปี ลำต้นเตี้ย ทอดยาวไปตามพื้น สามารถแตกต้นใหม่จากไหล (stolon) ได้

ใบ ใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก รูปไข่ ปลายแหลม โคนสอบ ขอบหยักตื้น ผิวใบหนา ย่น สีชมพูปนเขียว มีขนปกคลุมทั้งใบ

ดอก ดอกเป็นดอกเดี่ยว กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเล็กน้อย กลีบดอกโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดรูปแตร ปลายแยกเป็น 5 แฉก รูปเกือบกลม

รูปจาก : https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c8/Episcia_cupreata_%27Silver_Sceen%27_OB10.jpg

ถิ่นกำเนิด : เป็นพืชท้องถิ่นในโคลัมเบีย เวเนซุเอลา และบราซิล

การปลูกเลี้ยง : ดินร่วนปนทราย ต้องการน้ำมาก ชอบแดดรำไร

การขยายพันธุ์ : ปักชำ แยกไหล

การใช้ประโยชน์ : ปลูกประดับ

จากการศึกษาพบว่าพืชที่มีขน เช่น โมก อินทนิล กัลปพฤกษ์ และพรมกำมะหยี่ มีประสิทธิภาพสูงในการลดค่าฝุ่น PM โดยสามารถใช้ปลูกเป็นแนวกันฝุ่น ผนังต้นไม้ หรือแทรกแซงในพื้นที่เมืองเพื่อช่วยปรับปรุงคุณภาพอากาศ นอกจากนี้ การพัฒนานวัตกรรม เช่น กำแพงต้นไม้อัจฉริยะที่ใช้พืชร่วมกับเทคโนโลยีควบคุมสภาพแวดล้อม ยังช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการลดฝุ่นและสามารถนำไปใช้ในพื้นที่ที่มีมลพิษสูง ดังนั้นการส่งเสริมการปลูกพืชที่มีขนเพื่อดักจับฝุ่นละอองจึงเป็นทางเลือกที่มีศักยภาพและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม นอกจากจะช่วยลดมลพิษทางอากาศแล้ว ยังช่วยเพิ่มพื้นที่สีเขียวและสร้างสภาพแวดล้อมที่ดีขึ้นสำหรับชุมชนในระยะยาว

เอกสารอ้างอิง

ข้อมูลพันธุ์ไม้. (2564). พรมกำมะหยี่ 'Silver skies'. สืบค้น 11 ก.พ. 2568, จาก https://data.addrun.org/plant/archives/196-episcia-cupreata-hook-hanst

มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี. (2564). กำแพงต้นไม้อัจฉริยะ. สืบค้น 11 ก.พ. 2568, จาก https://www.facebook.com/photo/?fbid=10158420408083581&set=a.378041348580