ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ประเทศจีนได้เร่งดำเนินนโยบายการพัฒนาชนบทอย่างยั่งยืน ภายใต้กรอบแนวคิด “ชนบทที่กลมกลืนและงดงาม” (Harmonious and Beautiful Countryside) ซึ่งมุ่งเน้นการปรับปรุงคุณภาพชีวิต ความเป็นอยู่ และสิ่งแวดล้อมของชุมชนชนบท อย่างไรก็ตาม การพัฒนาเหล่านี้กลับส่งผลกระทบต่ออัตลักษณ์ดั้งเดิมของสถาปัตยกรรมพื้นถิ่นในชนบทอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ โดยเฉพาะในบริบทของการเร่งรัดพัฒนาและความทันสมัยที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว ทำให้ที่อยู่อาศัยในชนบทจำนวนมากสูญเสียลักษณะทางวัฒนธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่นที่เคยสะท้อนถึงเอกลักษณ์ของพื้นที่นั้นๆ

ซูโจว (Suzhou) เป็นเมืองสำคัญทางตะวันออกเฉียงใต้ของมณฑลเจียงซู ซึ่งอยู่ทางภาคตะวันออกของประเทศจีน อยู่ติดกับเขตการปกครองเทศบาลนครเซี่ยงไฮ้ ตั้งอยู่บริเวณพื้นที่ตอนปลายของแม่น้ำแยงซี ริมฝั่งทะเลสาบไท่หรือไท่หู ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของพื้นที่สามเหลี่ยมปากแม่น้ำแยงซี เป็นเขตการปกครองนครระดับจังหวัดที่มีประชากรอาศัยอยู่มากกว่า 7 ล้านคนในเขตเมือง และมีประชากรรวมกว่า 10 ล้านคนในพื้นที่เขตปกครองทั้งหมด เมืองซูโจวยังถือได้ว่าเป็นเมืองที่ร่ำรวยที่สุดแห่งหนึ่งของประเทศจีน เป็นศูนย์กลางด้านเศรษฐกิจ อุตสาหกรรม ศูนย์กลางการค้า และการขนส่ง นอกจากนี้ซูโจวยังเป็นเมืองสำคัญด้านวัฒนธรรม การศึกษา ศิลปะ และการคมนาคม อุตสาหกรรมหลักของเมืองซูโจว คือ ข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ การผลิตอุปกรณ์ สิ่งทอ อุตสาหกรรมเบา การหลอมโลหะ และเคมีภัณฑ์

รูปจาก : https://thaibizchina.com/figure_publication/jiangsu/

เมืองซูโจวเริ่มก่อตั้งขึ้นครั้งแรกเมื่อ 514 ปี ก่อนคริสตกาล มีประวัติศาสตร์ยาวนานกว่า 2,500 ปี ต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน ในสมัยราชวงศ์ฮั่นตะวันออก หรือเมื่อประมาณ 100 ปี ก่อนคริสตกาล เมืองซูโจวเป็นหนึ่งในสิบเมืองใหญ่ที่สุดในโลกเนื่องจากมีผู้คนอพยพเข้ามาอยู่จำนวนมาก และในศตวรรษที่ 10 สมัยราชวงศ์ซ่ง เมืองซูโจวเคยเป็นเมืองศูนย์กลางด้านพาณิชย์ที่สำคัญของประเทศ ต่อมาในสมัยราชวงศ์หมิง และราชวงศ์ชิงจนถึงช่วงกบฏไท่ผิง ในปี ค.ศ. 1860 เมืองซูโจวเป็นศูนย์กลางทั้งทางด้านเศรษฐกิจ วัฒนธรรม และพาณิชย์ และเป็นเมืองที่ไม่ใช่เมืองหลวงที่มีขนาดใหญ่ที่สุดของโลกในสมัยนั้นอีกด้วย

รูปจาก : https://www.hashcorner.com/travel/china/suzhou/%E0%B8%8B%E0%B8%B9%E0%B9%82%E0%B8%88%E0%B8%A7/

สถานที่ท่องเที่ยวในเมืองซูโจว (SuZhou)

1. เนินเขาเสือ (Tiger Hill Pagoda)

2.วัดซีหยวน (Xiyuan Temple)

3. ถนนซานถัง (Shantang Street)

4.ถนนผิงเจียง (Pingjiang Road)

5.ประตูแห่งบูรพาทิศ (The Gate of the Orient)

บทความงานวิจัยเรื่อง “Disappearance of vernacular character in rural residences: An assessment of residents’ requirements for rural residential façades and environments in Suzhou, Jiangsu, China” ของ ดร.กาญจนี พุทธิเมธี และ Sucheng Yao สาขาวิชาภูมิสถาปัตยกรรม (Urban Sense Lab)  คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการออกแบบ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี โดยงานวิจัยนี้จึงมุ่งศึกษาปัญหาการเลือนหายของลักษณะพื้นถิ่นในที่อยู่อาศัยชนบท โดยเน้นกรณีศึกษาที่เมืองซูโจว มณฑลเจียงซู ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีภูมิหลังทางวัฒนธรรมและสถาปัตยกรรมที่เข้มแข็ง โดยใช้วิธีการสำรวจภาคสนามร่วมกับการวิเคราะห์ความสำคัญและประสิทธิภาพ (Importance-Performance Analysis) เพื่อทำความเข้าใจมุมมองของผู้อยู่อาศัยทั้งในด้านความพึงพอใจและความต้องการที่แท้จริงต่อรูปลักษณ์และสภาพแวดล้อมของบ้านเรือนในชนบท

รูปจาก: https://doi.org/10.36922/jcau.5719

จากการประยุกต์ใช้ปัจจัยการประเมินเชิงพื้นถิ่น งานวิจัยนี้นำเสนอมุมมองแบบมุ่งเน้นผู้ใช้งาน เพื่อสะท้อนให้เห็นถึงคุณค่าทางวัฒนธรรมและความหมายที่ผู้อยู่อาศัยมีต่อพื้นที่อยู่อาศัยของตน ตลอดจนเสนอแนวทางในการฟื้นฟูและพัฒนาที่อยู่อาศัยในชนบทให้คงไว้ซึ่งความงดงามตามอัตลักษณ์ดั้งเดิม ควบคู่ไปกับการรองรับความต้องการด้านการใช้งานและการดำรงชีวิตในปัจจุบัน

อย่างไรก็ตาม ผลกระทบจากกระบวนการทำให้เป็นเมืองได้ก่อให้เกิดการใช้วัสดุที่ไม่สอดคล้องกับบริบทท้องถิ่น ซึ่งนำไปสู่การลดทอนเอกลักษณ์ทางสถาปัตยกรรมพื้นถิ่น เพื่อแก้ไขปัญหาดังกล่าว งานวิจัยนี้ได้เสนอแนวทางเชิงกลยุทธ์ในการฟื้นฟูชนบทที่ประกอบด้วยการผสานวัสดุและเทคโนโลยีใหม่เข้ากับรูปแบบดั้งเดิม การให้ความสำคัญกับบริบททางประวัติศาสตร์และความต่อเนื่องทางวัฒนธรรม รวมถึงการสร้างกลไกกำกับดูแลที่ยืดหยุ่นเพื่อสนับสนุนการพัฒนาที่อยู่อาศัยโดยมีผู้ใช้งานเป็นศูนย์กลาง

ข้อเสนอเหล่านี้มีเป้าหมายเพื่อป้องกันผลกระทบจากการพัฒนาเมืองที่มากเกินไป และส่งเสริมการออกแบบและปรับปรุงที่อยู่อาศัยในชนบทให้ยังคงไว้ซึ่งคุณค่าทางวัฒนธรรมและตอบโจทย์การใช้ชีวิตของผู้คนในยุคปัจจุบันได้อย่างสมดุล ทั้งนี้ยังเปิดแนวทางใหม่สำหรับงานวิจัยในอนาคตเกี่ยวกับภูมิทัศน์วัฒนธรรมชนบทและการพัฒนาอย่างยั่งยืนในระดับชุมชน

เอกสารอ้างอิง

Yao, S. & Budthimedhee, K. (2025). Disappearance of vernacular character in rural residences: An assessment of residents’ requirements for rural residential façades and environments in Suzhou, Jiangsu, China. Journal of Chinese Architecture and Urbanism (JCAU), 7(1), 5719.  https://doi.org/10.36922/jcau.5719

Hashcorner. (7 พฤษภาคม 2568). รีวิว ซูโจว (Suzhou) x จีน เที่ยวเมืองโบราณเวนิสตะวันออก.