ในโลกปัจจุบันที่เต็มไปด้วยความเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ทักษะทางอารมณ์ (soft skills) ไม่ว่าจะเป็นทักษะภายในบุคคลและระหว่างบุคคล ถือเป็นปัจจัยสำคัญต่อการพัฒนาตนเอง การมีส่วนร่วมทางสังคม และความสำเร็จในสถานที่ทำงาน อย่างไรก็ตาม ด้วยลักษณะที่จับต้องไม่ได้และขึ้นอยู่กับสถานการณ์ ทำให้การเรียนรู้ทักษะทางอ่อนมีความเหมาะสมที่สุดเมื่อเกิดขึ้นผ่านประสบการณ์ตรง

คณะกรรมการจัดทำพจนานุกรมศัพท์ศึกษาศาสตร์ร่วมสมัย อธิบายว่า Soft Skills หรือ จรณทักษะ (จะ-ระ-นะ-ทัก-สะ) หมายถึง ทักษะที่เป็นลักษณะเฉพาะหรือคุณสมบัติเฉพาะของบุคคลในเรื่องความฉลาด ความสามารถทางอารมณ์ หรือความมีคุณธรรม มีลักษณะเป็นนามธรรม

Soft Skills คืออะไร ?

ทักษะทางด้านอารมณ์ที่เป็นลักษณะอุปนิสัย และความสามารถเชิงสมรรถนะ ที่จะเป็นตัวช่วยให้คุณสามารถที่จะทำงานร่วมกับผู้อื่นได้เป็นอย่างดี พร้อมทั้งการมีปฏิสัมพันธ์ที่ดีกับเพื่อนร่วมงานและการสื่อสารได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งเป็นทักษะที่หุ่นยนต์ไม่สามารถที่จะทำแทนได้

ทักษะทางอารมณ์ (Soft Skills) ที่ควรมี

1. Communication : ทักษะทางด้านการสื่อสารที่องค์กรส่วนใหญ่นั้นต้องการ เพราะในการทำงานไม่ว่างานใด ๆ การสื่อสารที่สามารถเข้าใจได้ง่ายและมีความกระชับ ที่จะช่วยให้ผู้รับสารนั้นเข้าใจได้ง่ายตามไปด้วย เป็นพื้นฐานของการทำงานที่ทำให้เกิดความสำเร็จ โดยเฉพาะการสื่อสารแบบต่อหน้าที่จะสามารถสื่อสารได้ทั้งทางเสียง สายตา อารมณ์ รวมไปถึงท่าทางต่าง ๆ ที่จะช่วยให้การสื่อสารมีความเข้าใจที่ตรงกันได้มากยิ่งขึ้น

2. Collaboration : การทำงานร่วมกับผู้อื่น นับเป็นอีกหนึ่งสิ่งที่ผู้ทำงานกับองค์กรควรมี เนื่องจากในการทำงานกับองค์กรต่าง ๆ นั้น ไม่สามารถที่จะทำด้วยตัวคนเดียวได้เลย ดังนั้นหากคุณมีทักษะนี้จะช่วยให้เกิดความเป็นมิตรในด้านปฏิสัมพันธ์กับเพื่อนร่วมงานที่นำไปสู่การเป็น Teamwork ได้ดีมากยิ่งขึ้น

3. Teamwork : การทำงานเป็นทีม จะทำให้เกิดความเป็นระบบในการทำงานที่ดียิ่งขึ้น ซึ่งการมี Teamwork นอกจากจะเป็นการช่วยให้สามารถทำงานได้อย่างเป็นระบบแล้ว ก็ยังเป็นส่วนช่วยให้การทำงานนั้นเกิดข้อผิดพลาดได้น้อยที่สุด พร้อมทั้งสามารถที่จะจบงานได้ไวอีกด้วย

4. Problem solving : ทุกการทำงาน ย่อมมีปัญหาเกิดขึ้นเสมอ อยู่ที่ว่า คุณจะสามารถ “แก้ปัญหาเฉพาะหน้า” ได้มากน้อยเพียงใด ซึ่งนับว่าเป็นทักษะที่ไม่ว่าคุณนั้นจะอยู่ในอาชีพใดก็ตามหรือจะมีรูปแบบของการทำงานเป็นอย่างไร จะต้องมีติดตัวเอาไว้ เพื่อใช้ในการทำงานที่อาจมีข้อผิดพลาดเกิดขึ้นและสามารถแก้ไขสิ่งที่ผิดพลาดให้ผ่านไปได้ด้วยดี

5. Responsibility : ความรับผิดชอบ ถือว่าเป็นเรื่องที่สำคัญเป็นอย่างมากในการทำงาน เพราะคุณจะต้องควบคุมการทำงานของตนเองให้มีระเบียบแบบแผนที่ชัดเจน เพื่อที่จะไม่สร้างความเสียหายให้แก่องค์กรและไม่สร้างความทุกข์ร้อนให้กับเพื่อนร่วมงาน

การเรียนรู้ตามสภาพจริง (Authentic Learning) คือ การเรียนรู้ที่เกี่ยวข้องกับชีวิตของผู้เรียน และสามารถนำสิ่งที่เรียนรู้มาใช้ประโยชน์ได้ เห็นความหมายและคุณค่าของสิ่งที่ได้เรียนมา ประเด็นสำคัญจึงอยู่ที่ว่า เราจะสร้างการเรียนรู้ในโรงเรียน ในห้องเรียนอย่างไร ให้เด็กรู้สึกเห็นคุณค่า เห็นความหมาย แล้วรู้ว่าเรียนเรื่องเหล่านี้ไปเพื่ออะไร?

การเรียนรู้ตามสภาพจริง (Authentic Learning) ซึ่งเป็นรูปแบบการจัดการเรียนรู้ที่เน้นประสบการณ์ของผู้เรียน จึงเป็นการผสมผสานรูปแบบการเรียนรู้ที่ช่วยให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้จากประสบการณ์จริง ในสถานการณ์จริง ร่วมกับการศึกษาเรียนรู้ด้วยกระบวนการวิจัย เพื่อแสวงหาความรู้ หรือข้อมูลที่จะแก้ปัญหานั้นๆ ด้วยการคิดอย่างมีวิจารณญาณและช่วยฝึกทักษะต่างๆ ที่เป็นการสร้างทักษะชีวิตให้กับตนเอง

บทความงานวิจัยเรื่อง "Authentic learning for soft skills development and environmental sustainability" ของ Assoc.Prof.Dr. RICHARD GILES WATSON TODD, ผศ.ดร. ชเนนทร์ มั่นคง, ผศ.ดร. ปัญจพร พจนปัญญา, ผศ.ดร. ภาสนันทน์ อัศวรักษ์ กลุ่มสาขาการวิจัยเชิงกลยุทธ์ : การเรียนรู้ในอนาคต (สังคมแห่งการเรียนรู้และสร้างสรรค์) มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี โดยงานวิจัยมุ่งศึกษาประสบการณ์และการเรียนรู้ของนักศึกษา 42 คนที่เข้าร่วมรายวิชาดังกล่าว โดยอาศัยการวิเคราะห์เชิงคลังข้อมูลและเชิงคุณภาพจากบันทึกการสะท้อนความคิดของผู้เรียน เพื่อทำความเข้าใจถึงพัฒนาการของทักษะทางอ่อน การตระหนักรู้ด้านสิ่งแวดล้อม และคุณค่าของการเรียนรู้เชิงจริงแท้ต่อการพัฒนานักศึกษา

ผลการดำเนินรายวิชาแสดงให้เห็นว่า การเรียนรู้ตามสภาพจริง (authentic learning) เป็นแนวทางที่เอื้อต่อการพัฒนาทักษะทางอารมณ์ของผู้เรียนอย่างรอบด้าน โดยเฉพาะทักษะการจัดการ การสื่อสาร และการทำงานเป็นทีม อีกทั้งยังช่วยเสริมสร้างความตระหนักรู้ต่อสิ่งแวดล้อมและแนวทางการปฏิบัติในสถานที่ทำงาน การที่นักศึกษาได้มีโอกาสออกแบบและลงมือปฏิบัตินวัตกรรมด้านสิ่งแวดล้อมจริงภายในมหาวิทยาลัย ไม่เพียงแต่ทำให้เกิดประสบการณ์ตรงที่มีคุณค่า แต่ยังสร้างความภาคภูมิใจและความรู้สึกประสบความสำเร็จในตนเอง

เอกสารอ้างอิง

Watson Todd, R., Munkong, C., Assavarak, P. and Pojanapunya, P. (2025). Authentic learning for soft skills development and environmental sustainability. London Review of Education, 23 (1), 12. DOI: https://doi.org/10.14324/LRE.23.1.12.

ศิษย์เก่าสัมพันธ์ กองกิจการนักศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล. (17 พฤศจิกายน 2566). Soft Skills และ Hard Skills คืออะไร เรื่องใกล้ตัวที่ไม่ควรมองข้าม. https://alumni.mahidol.ac.th/soft-skill/