กรดคอนจูเกเตดไลโนอิก (Conjugated Linoleic Acid : CLA) เป็นกรดไขมันโครงสร้างพิเศษ ในกลุ่มกรดไขมันจำเป็นชนิดโอเมก้า-6 (Essential omega-6 Fatty Acid) ช่วยให้ร่างกายเผาผลาญพลังงานที่ได้จากไขมันได้ดี ขณะเดียวกันยังคงมวลกล้ามเนื้อได้ด้วย จึงนิยมใช้กันมากในกลุ่มนักกีฬา CLA เป็นสารที่พบได้จากโปรตีนในเนื้อวัว นม และไข่ แต่อาหารเหล่านี้มีปริมาณไขมันและพลังงานที่สูงด้วยเช่นกันซึ่งเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดไขมันอุดตันและโคเลสเตอรอลในเลือดสูงหากได้รับในปริมาณมาก นอกจากนี้ยังสามารถพบ CLA ในน้ำมันดอกคำฝอย (Safflower oil) และน้ำมันดอกทานตะวัน (Sunflower oil) โดยปริมาณที่พบในน้ำมันดอกคำฝอยจะมีมากกว่าปริมาณที่พบในน้ำมันดอกทานตะวัน

รูปจาก : https://www.alfalaval.co.th/industries/food-dairy-beverage/food-processing/fat-and-oil-processing/seed-oil-processing/

กลไกการทำงานของ CLA มีผลต่อหลายระบบในร่างกาย เช่น

• สามารถลดการสร้าง PGE2 ซึ่งเป็นสารที่เร่งการทำลายโปรตีนของกล้ามเนื้อลาย ดังนั้น CLA จึงมีผลในการยับยั้งการทำลายโปรตีนในกล้ามเนื้อลายได้
• ลดการสร้างและการตอบสนองต่อสาร Cytokines ซึ่งเป็นสารที่ทำให้เกิดภาวะน้ำหนักเกิน
• มีผลต่อการทำงานของสาร PPAR ซึ่งเป็นเอนไซม์ที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงของเซลล์ไขมัน
• มีผลต่อระบบประสาทซิมพาเทติค (Sympathetic Nervous System)
• เพิ่มการทำลายกรดไขมันและเพิ่มอัตราการเผาผลาญพลังงานในร่างกาย
• ทำลายไขมันในเซลล์กล้ามเนื้อและเซลล์ในไขมัน
• มีผลต่อ Growth Hormone และ Growth Factors ซึ่งสารเหล่านี้มีผลในการเพิ่มกล้ามเนื้อและลดมวลไขมัน

กรดคอนจูเกเตดไลโนอิก (CLA) ทำงานอย่างไร?

CLA อาจช่วยลดไขมันสะสมในร่างกายและเพิ่มการทำงานของภูมิคุ้มกัน นอกจากนี้ยังลดโอกาสในการเกิดมะเร็ง ชะลอการเป็นเบาหวานชนิดที่ 2 ชะลอการเกิดภาวะหลอดเลือดแข็งตัว และเพื่อการสร้างเสริมความแข็งแรงของกระดูก

บทความงานวิจัยเรื่อง “Rapid synthesis of conjugated linoleic acid from fruit processing residues seed oil by alkali-dimethyl sulfoxide isomerization” ของ รศ.ดร.กรณ์กนก อายุสุข, ดร.พิราพร สมบัติสุวรรณ, ดร. ศลิษา ชุ่มสันเทียะ และ อัครเดช นครเสด็จ ห้องปฏิบัติการวิจัยเทคโนโลยีไขมัน - สรบ.-LIPID กลุ่มสาขาการวิจัยเชิงกลยุทธ์ : เศรษฐกิจฐานชีวภาพ (รูปแบบการวิจัยเชิงกลยุทธ์) สถาบันพัฒนาและฝึกอบรมโรงงานต้นแบบ (สรบ.) มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี

โดยงานวิจัยนี้ได้พัฒนาวิธีการสังเคราะห์ CLA อย่างรวดเร็วโดยใช้วิธีไอโซเมอไรเซชันแบบอัลคาไล-ไดเมทิลซัลฟอกไซด์ (Alkali-DMSO) ซึ่งช่วยเพิ่มความแรงของด่างและเร่งปฏิกิริยาได้อย่างมีประสิทธิภาพ พร้อมทั้งสำรวจแหล่งน้ำมันจากเมล็ดของเศษวัสดุเหลือทิ้งจากการแปรรูปผลไม้ในประเทศไทย เพื่อหาแหล่งน้ำมันที่มี LA สูงมาทดแทนวัตถุดิบทั่วไป โดยพบว่าเมล็ดเสาวรสมีศักยภาพสูงและเหมาะสมในการใช้เป็นน้ำมันตั้งต้นสำหรับการผลิต CLA การพัฒนากระบวนการนี้จึงมีความสำคัญทั้งในด้านการเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต CLA และการใช้ประโยชน์จากวัสดุเหลือทิ้งทางการเกษตรเพื่อสร้างมูลค่าเพิ่มอย่างยั่งยืน

ผลิตภัณฑ์ CLA ที่ได้จากกระบวนการนี้ยังมีคุณภาพใกล้เคียงกับผลิตภัณฑ์เสริมอาหารเชิงพาณิชย์ทั้งในด้านองค์ประกอบของไอโซเมอร์และความปลอดภัยต่อเซลล์ การพัฒนาวิธีการนี้จึงไม่เพียงแต่ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต CLA เท่านั้น แต่ยังเป็นทางเลือกที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม และสามารถประยุกต์ใช้ในระดับอุตสาหกรรมได้อย่างเหมาะสม ทั้งนี้ การนำวัสดุเหลือทิ้งทางการเกษตรมาใช้ให้เกิดประโยชน์ยังเป็นแนวทางที่ช่วยส่งเสริมความยั่งยืนทางเศรษฐกิจและสิ่งแวดล้อมในระยะยาวอีกด้วย

เอกสารอ้างอิง

Pojjanapornpun, S., Sombutsuwan, P., Chumsantea, S., Nakornsadet, A., Krisnangkura, K. & Aryusuk, K. (2024). Rapid synthesis of conjugated linoleic acid from fruit processing residues seed oil by alkali-dimethyl sulfoxide isomerization. Journal of the American Oil Chemists’ Society, 100(3), 245-255. https://doi.org/10.1002/aocs.12673

Hdmall blog. (25 พฤศจิกายน 2567). Conjugated Linoleic Acid (กรดคอนจูเกเตดไลโนเลอิก). https://hdmall.co.th/blog/health/conjugated-linoleic-acid/

Nutrulite. (14 กรกฏาคม 2562). หุ่นสวย สุขภาพดี ด้วย CLA. https://nutrilite.co.th/th/article/cla-2