ต่อจาก Part 1

การเป็นประธานสหกรณ์และความท้าทายทางกฎหมาย

คุณปราณีได้รับความไว้วางใจจากสมาชิกสหกรณ์ออมทรัพย์ให้ดำรงตำแหน่งประธานสหกรณ์มาโดยตลอด โดยทุกครั้งที่ลงสมัคร เธอได้รับคะแนนเสียงเกินกว่าร้อยละ 50 อย่างสม่ำเสมอ แรงสนับสนุนสำคัญมาจากอาจารย์อาวุโสและสมาชิกสหกรณ์ ซึ่งเล็งเห็นถึงบทบาทและผลงานของคุณปราณีในการบริหารจัดการด้านการเงินของมหาวิทยาลัยอย่างมีประสิทธิภาพและโปร่งใส ในช่วงที่คุณปราณีดำรงตำแหน่งประธาน สหกรณ์ต้องเผชิญกับความท้าทายครั้งสำคัญจากการประกาศใช้พระราชบัญญัติสหกรณ์ฉบับใหม่ ซึ่งกำหนดให้สหกรณ์ต้องดำเนินการแก้ไขข้อบังคับทั้งหมดให้สอดคล้องกับกฎหมายจึงริเริ่มกระบวนการอย่างรอบคอบ โดยเรียกประชุมคณะกรรมการและเปิดโอกาสให้สมาชิกที่สนใจเข้ามามีส่วนร่วมในการร่างข้อบังคับใหม่ พร้อมทั้งเชิญเจ้าหน้าที่จากกรมส่งเสริมสหกรณ์เข้าร่วมให้คำแนะนำและกำกับดูแลในทุกขั้นตอน แม้การดำเนินการจะเป็นไปตามคำแนะนำของหน่วยงานกำกับดูแล แต่ก็ยังเกิดข้อพิพาทภายในเกี่ยวกับประเด็นคุณสมบัติของคณะกรรมการ โดยมีการถกเถียงว่ากรรมการชุดเดิมสามารถสมัครรับเลือกตั้งเป็นกรรมการชุดใหม่ภายใต้ข้อบังคับที่แก้ไขแล้วได้หรือไม่ แม้เจ้าหน้าที่จากกรมส่งเสริมสหกรณ์จะยืนยันว่าการดำเนินการดังกล่าวไม่ขัดต่อข้อบังคับ ก็ยังส่งผลให้เกิดความตึงเครียดและความขัดแย้งภายในองค์กร คุณปราณีจึงตัดสินใจลาออกจากตำแหน่งประธานสหกรณ์และมีคณะกรรมการบางท่านลาออกตาม เหตุการณ์ดังกล่าวทำให้เห็นถึงความซับซ้อนของการบริหารงานสหกรณ์ภายใต้กรอบกฎหมายใหม่ และความรับผิดชอบอันหนักหน่วงของผู้นำในช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อขององค์กร

หลักการบริหารจัดการและปัจจัยแห่งความสำเร็จของสหกรณ์ออมทรัพย์

ความสำเร็จของสหกรณ์ออมทรัพย์เกิดจากการยึดมั่นในหลักการบริหารจัดการที่โปร่งใสและมีธรรมาภิบาลเป็นหัวใจสำคัญ ประการแรกคือความน่าเชื่อถือของคณะกรรมการ

อีกปัจจัยสำคัญคือการแยกหน้าที่ความรับผิดชอบอย่างชัดเจน โดยเฉพาะตำแหน่งด้านการเงินและบัญชี ซึ่งถูกแยกออกจากกันอย่างเป็นระบบ เพื่อลดความเสี่ยงในการบริหารจัดการที่ผิดพลาดและป้องกันการทุจริต สหกรณ์ยังให้ความสำคัญกับการสร้างความเชื่อมั่นให้แก่สมาชิก โดยดำเนินงานภายใต้หลักการที่ไม่เอาเปรียบสมาชิก ใช้เพียงส่วนต่างของอัตราดอกเบี้ยเงินฝากและเงินกู้เป็นค่าใช้จ่ายในการบริหารจัดการเท่านั้น ส่งผลให้สมาชิกเกิดความไว้วางใจและมีความผูกพันกับสหกรณ์ในระยะยาว

นอกจากนี้ สหกรณ์ออมทรัพย์ยังให้ความสำคัญกับสวัสดิการของสมาชิก โดยนำรูปแบบการจัดสวัสดิการจากสหกรณ์ขนาดใหญ่และมีความมั่นคง เช่น สหกรณ์ของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยหรือมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ มาปรับใช้ให้เหมาะสมกับบริบทของสหกรณ์ที่มีจำนวนสมาชิกน้อยกว่า แนวทางดังกล่าวไม่เพียงช่วยยกระดับคุณภาพชีวิตของสมาชิก แต่ยังสะท้อนถึงวิสัยทัศน์ในการบริหารที่มุ่งเน้นความยั่งยืน ความเป็นธรรม และการเติบโตร่วมกันของสหกรณ์และสมาชิกทุกคน

ประเด็นสำคัญและข้อคิดจากประสบการณ์การบริหารสหกรณ์ออมทรัพย์

คุณปราณีได้ให้ความเห็นว่า ควรยึดมั่นในหลักการสำคัญว่า เงินทุกบาทที่บริหารจัดการเป็นเงินของสมาชิกที่มอบความไว้วางใจให้สหกรณ์ดูแล ไม่ใช่เงินของกรรมการหรือผู้บริหารเอง การตัดสินใจใด ๆ จึงต้องตั้งอยู่บนผลประโยชน์ของสมาชิกเป็นศูนย์กลาง ควบคู่กับการนำบทเรียนจากประสบการณ์เดิมในการบริหารเงินทุนจำนวนมากของมหาวิทยาลัย ซึ่งมีความซับซ้อนและความเสี่ยงสูงกว่า มาใช้เป็นกำลังใจและกรอบคิดในการทำงาน นอกจากนี้ยังเน้นย้ำว่าการบริหารที่ดีต้องอาศัยข้อมูลและการวิเคราะห์อย่างรอบด้าน ไม่ใช่การทำงานตามขั้นตอนเดิมหรือการตัดสินใจแบบ “ตามน้ำ” โดยขาดการพิจารณาเชิงลึก

คำแนะนำถึงคณะกรรมการสหกรณ์ชุดใหม่ เน้นย้ำถึงความรอบคอบด้านการเงินเป็นอันดับแรก โดยเฉพาะการพิจารณาเพิ่มสวัสดิการใหม่ให้แก่สมาชิก ซึ่งจำเป็นต้องคำนึงถึงฐานะทางการเงินของสหกรณ์อย่างถี่ถ้วน เนื่องจากเมื่อสวัสดิการถูกนำมาใช้แล้ว จะเป็นภาระผูกพันในระยะยาวและยากต่อการยกเลิก นอกจากนี้ กรรมการควรมีความรู้และความเข้าใจพื้นฐานด้านเศรษฐกิจ ข้อบังคับ และระเบียบของสหกรณ์ ไม่ใช่เพียงได้รับตำแหน่งจากคะแนนเสียงของสมาชิกเท่านั้น แต่ต้องมีความกระตือรือร้นในการศึกษาและทำความเข้าใจบทบาทหน้าที่ของตนเองอย่างจริงจัง การเป็นกรรมการจึงไม่ใช่ตำแหน่งเชิงสัญลักษณ์ หากแต่เป็นความรับผิดชอบที่ต้องตอบแทนความไว้วางใจของสมาชิก โดยเฉพาะในบริบทเศรษฐกิจที่มีความผันผวนในปัจจุบัน

ในมิติของการบริหารการเงินส่วนบุคคล ได้ถ่ายทอดหลักคิดที่เรียบง่ายแต่มีวินัย โดยเมื่อเงินเดือนปรับเพิ่มขึ้น ควรจะนำเงินส่วนที่เพิ่มนั้นไปเพิ่มหุ้นในสหกรณ์อย่างสม่ำเสมอ เพื่อสร้างฐานเงินออมและรับผลตอบแทนในระยะยาว แทนการใช้ชีวิตอย่างฟุ่มเฟือย ขณะเดียวกัน การกู้ยืมจากสหกรณ์ก็ทำด้วยความระมัดระวัง โดยจัดการภาระหนี้ให้จบเป็นเรื่อง ๆ ไม่ปล่อยให้สะสมจนเกินกำลัง เธอยังยกตัวอย่างการให้คำแนะนำแก่พนักงานหลายรายที่มีค่าใช้จ่ายประจำสูงกว่ารายได้ จนต้องพึ่งพาการกู้ยืมจากสหกรณ์ สะท้อนให้เห็นถึงความสำคัญของการวางแผนการเงินส่วนบุคคลควบคู่กับบทบาทของสหกรณ์

ท้ายที่สุดอยากฝากไว้ว่าสหกรณ์ออมทรัพย์มีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งต่อชีวิตของสมาชิก โดยเฉพาะในอดีตที่สหกรณ์ทำหน้าที่เป็นแหล่งพึ่งพิงทางการเงินสุดท้ายของพนักงานจำนวนมาก บางรายถึงขั้นต้องหลบหนีเจ้าหนี้นอกระบบ การมีสหกรณ์จึงช่วยประคับประคองชีวิตและสร้างความมั่นคงในยามวิกฤต นอกจากนี้ การประชุมใหญ่สามัญประจำปียังเป็นช่วงเวลาที่สมาชิกให้ความสำคัญและรอคอย เพราะนอกจากจะได้รับรู้ทิศทางการบริหารแล้ว ยังได้รับเบี้ยประชุมในอัตราประมาณ 300–500 บาท ซึ่งมีความหมายต่อค่าใช้จ่ายในชีวิตประจำวันของหลายคน เป็นส่วนหนึ่งของระบบสหกรณ์ที่เติบโตอย่างมีความสมดุลและยั่งยืน

(ปราณี คงสาคร, 50 ปีสหกรณ์ออมทรัพย์ มจธ.,10 พฤศจิกายน 2568).

สามารถอ่านเพิ่มเติมได้

ความเป็นมาสหกรณ์ออมทรัพย์ มจธ. (กำลังอยู่ในช่วงจัดทำหนังสือรวบรวมประวัติเพิ่ม)

วิวัฒนาการ มจธ. บันทึกจากบุคคลร่วมสมัยอาจารย์เอมอร ศรีนิลทา

หนังสือ 30 ปี สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี (2503-2533)