สวนผึ้ง เหมืองแร่ศึกษา

เหมืองแร่ในสวนผึ้งเป็นส่วนหนึ่งของประวัติศาสตร์และภูมิศาสตร์ของพื้นที่นี้ ในอดีต สวนผึ้งเคยเป็นแหล่งทำเหมืองแร่ที่สำคัญ โดยเฉพาะอย่างยิ่งแร่ดีบุก ซึ่งเป็นแร่ที่มีความสำคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจของพื้นที่

จากแนวเทือกเขาตะนาวศรีนี้มีแนวหินอัคนีซึ่งเป็น หินแกรนิต [Granite] มีอายุต่างๆ ตามบริเวณทั้งฝั่งเมียนมาร์และไทย ตั้งแต่จังหวัดกาญจนบุรียาวลงมาจนถึงเกาะภูเก็ตและคาบสมุทรมลายู หินแกรนิตแนวตะวันตกนี้ เป็นแนวหินแกรนิตที่ให้กำเนิดแร่ดีบุกมากที่สุดเป็นแหล่งแร่แบบปฐมภูมิ และคิดเป็นครึ่งหนึ่งของการผลิตดีบุกได้ทั่วโลกทีเดียวกล่าวได้ว่า การพบแนวหินแกรนิตก็คือแนวแร่ดีบุกนั่นเอง และจากแผนที่ธรณีวิทยาระบุว่าบริเวณเทือกของอำเภอสวนผึ้งและบ้านคา เป็นแหล่งหินแกรนิตแนวตะวันออกประเภท S-Type อายุยุคครีเทเชียส ซึ่งมีหินชั้นดันแทรกทำให้เกิดหินอ่อน มีแร่ดีบุกปนซัลไฟด์บริเวณแนวสัมผัส ทำให้มี แร่ควอตซ์ [Quartz] หรือ หินเขี้ยวหนุมาน ที่ค่อนข้างบริสุทธิ์และมีขนาดกว้างใหญ่ เช่น สายแร่ควอตซ์ที่ใหญ่ที่สุดในเขตนี้ความกว้างราว 40 เมตร และยาวกว่า 4 กิโลเมตร (อ้างอิง) นอกจากควอตซ์ก็คือแร่หินฟันม้า หรือโพแทสเซียมเฟลด์สปา [Potassium Feldspar] เป็นโพแทสเซียมบริสุทธิ์ใช้ผสมในการทำเซรามิคเนื้อดีขั้นพอร์ซเลน [Porcelain] เป็นส่วนผสมของกระจก ขวด และแก้ว ซึ่งปัจจุบันยังเป็นการทำเหมืองเฟลด์สปานี้เป็นหลักอยู่ นอกจากนี้แร่สำคัญที่พบเป็นผลพลอยได้ก็มี ตะกั่ว ทังสเตนหรือวุลแฟรม ฟอสเฟต ฟลูออไรต์ แคลไซต์ พลวง แบไรต์ โคลัมไบต์-แทนทาไลต์ และทองคำ

แร่ดีบุกจากสวนผึ้งมีบทบาทในการพัฒนาอุตสาหกรรมในประเทศตั้งแต่ช่วงปลายศตวรรษที่ 19 จนถึงช่วงต้นศตวรรษที่ 20 การทำเหมืองในพื้นที่นี้เกิดขึ้นทั้งโดยใช้วิธีการแบบพื้นบ้านและการใช้เทคโนโลยีที่ทันสมัยกว่าในเวลาต่อมา แต่เมื่อแหล่งแร่เริ่มลดน้อยลง การทำเหมืองจึงลดลงและหยุดไปในที่สุด

ประวัติศาสตร์ที่ค้นพบหลักฐานโบราณวัตถุทั้งหินและโลหะ ที่เชื่อมโยงกับภูมิปัญญาการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรแร่และป่าไม้ที่สมบูรณ์ มาเป็นลำดับ รวมถึงชื่อ สวนผึ้ง ก็มาจาก น้ำผึ้งผลิตภัณฑ์จากป่าที่พบมากในบริเวณนี้ ซึ่งใช้เป็นของบรรณาการและสินค้าแลกเปลี่ยนที่สำคัญ การเปลี่ยนยุคสมัยของชุมชนจึงเป็นเรื่องน่าสนใจและเรียนรู้

การอนุรักษ์และการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์นี้สามารถเสริมสร้างความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ท้องถิ่น รวมถึงสร้างรายได้และส่งเสริมการท่องเที่ยวในชุมชน

ทีมคณะทำงาน มจธ.ราชบุรี ได้เห็นความสำคัญของแหล่งเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์เหมืองแร่สวนผึ้งเป็นพื้นที่ที่มีการพัฒนาเพื่อให้กับนักเรียน นักศึกษาและประชาชนที่สนใจ ต้องการเรียนรู้เกี่ยวกับประวัติศาสตร์และวิถีชีวิตของคนในพื้นที่ที่เคยมีการทำเหมืองแร่ที่สำคัญ โดยเฉพาะอย่างยิ่งแร่ดีบุก ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจของท้องถิ่นในอดีต

อ้างอิง

วลัยลักษณ์ ทรงศิริ, (2021), เหมืองแร่และเครือข่ายการค้ายุคสุวรรณภูมิที่ราชบุรี [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: https://walailaksongsiri.com/2021/01/02/suwannaphum-era-trade-network-in-ratchaburi/