แต่งกายให้เหมาะสมในงานพิธีสำคัญของ มจธ.

Published: 20 January 2025

13 views

สืบเนื่องจากการประชุมสมาชิกสภาคณาจารย์และพนักงานของมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี สมัยสามัญครั้งที่ 5 (17)/2562 ในวันที่ 7 พ.ค. 2562 ได้มีมติแต่งตั้งคณะทำงานสำรวจความต้องการชุดปกติขาว ซึ่งพบว่า มีถึงกว่าร้อยละ 80 ของบุคลากร มจธ. ที่ตระหนักถึงความสำคัญของการมีเครื่องแบบปกติขาวเพื่อใช้ในงานพระราชพิธี รัฐพิธี ทั้งในพระราชวังรวมทั้งงานพิธีการสำคัญต่าง ๆ ทั้งนอกและในมหาวิทยาลัยโดยเครื่องแบบปกติขาวนี้มาพร้อมกับการประดับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ที่ได้รับจากการปฏิบัติหน้าที่และตำแหน่งทางวิชาการด้วย ดังนั้น ข้อบังคับมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี ว่าด้วย เครื่องแบบพนักงานมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี พ.ศ. 2562 จึงมีข้อกำหนดถึงเครื่องแบบ ดุมตราพระมหามงกฎ เข็มพระมหามงกุฎ อินทรธนู เครื่องแบบเต็มยศ และเครื่องแบบครึ่งยศ ด้วย

เครื่องแบบปกติขาวมาจากไหน

ก่อนอื่นขอให้ทุกคนทำความเข้าใจของการมีเครื่องแบบปกติขาวก่อนว่า ได้มาจากไหน ซึ่งเริ่มมาจาก พ.ร.บ.เครื่องแบบข้าราชการฝ่ายพลเรือน พ.ศ. 2498 โดยกฎสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยเครื่องแบบข้าราชการการเมือง พ.ศ. 2552 ทำให้เห็นความชัดเจนของการแต่งกายในเครื่องแบบปกติขาวได้มากขึ้น

ส่วนประกอบของเครื่องแบบปกติขาว

ส่วนประกอบของเครื่องแบบปกติขาวที่เรามักพบเจอ ขอให้ทุกคนทำความเข้าใจกันก่อนว่า มันมีอะไรบ้าง และหน้าตาแต่ละอย่างเรียกว่าอะไร

1. อินทรธนู : ชาย-หญิงกว้างยาวไม่เท่ากัน (ชาย - 5x13 cm. หญิง - 5x11.5 cm.) ต้นอินทรธนูปักด้วยไหมสีทองเป็นลายไทยและดอกธรรมรักษา ปลายอินทรธนูติดดุมรูปตราสัญลักษณ์ มจธ. เฉพาะส่วนพระมหามงกุฎ

2. ดุมตราพระมหามงกุฎ : ลักษณะของดุมโลหะสีทอง มีลายดุนนูนตราสัญลักษณ์ประจำมหาวิทยาลัย

3. เข็มพระมหามงกุฎ : เข็มโลหะสีทองรูปตราสัญลักษณ์ประจำ มจธ. เฉพาะส่วนมหามงกุฎ โดยจะติดที่ปกเสื้อตอนหน้าทั้งสองข้าง

4. หมวก สำหรับผู้ชายและผู้หญิงมีรูปทรงที่ต่างกัน ระบุไว้ว่า ใส่ในโอกาสอันควรซึ่งหมายถึงทุกโอกาสตามการกำหนดนัดหมายของทางราชการ

หมวกสำหรับผู้ชาย : ทรงหม้อตาลสีขาว กะบังหน้าทำด้วยหนังสือวัตถุเทียมสีดำ สายรัดคางสีทองกว้างหนึ่งเซนติเมตร มีดุมตราพระมหามงกุฎติดที่ข้างหมวกข้างละหนึ่งดุม ผ้าพันหมวกเป็นแถบสีทองบรอนซ์ ที่หน้าหมวกติดเข็มพระมหามงกุฎ

หมวกหญิง : หมวกแก๊ปทรงอ่อนพับปีกสีขาว สายรัดคางสีทอง มีดุมตราพระมหามงกุฎติดด้านข้างละหนึ่งดุม ผ้าพันหมวกเป็นแถบสีทองบรอนซ์ ที่หน้าหมวกติดเข็มพระมหามงกุฎ

เครื่องแบบพนักงานของ มจธ. มีอะไรบ้าง

ในงานพิธีการต่าง ๆ มี 4 ประเภท คือ

1. เครื่องแบบสูทสากล : สูทสีกรมท่า ชายเป็นกางเกง หญิงเป็นกระโปรงคลุมเข่า ควรตัดเย็บด้วยผ้าชนิดเดียวกัน สีเดียวกัน เสื้อตัวในควรเป็นผ้าสีพื้นแบบและสีสุภาพ (เช่น เชิ้ตขาว ที่เรานิยมใส่กัน) เสื้อสูทกลางกระเป๋าต้องมีตราสัญลักษณ์ มจธ.

2. เครื่องแบบปกติขาว : ใช้ในงานพิธี เช่น งานพิธีเปิดสถานที่ราชการ งานโอกาสสำคัญพิเศษของทางราชการ งานรับพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัย ใส่ชุดขาวทั้งชุด รองเท้าหนังหรือวัตถุเทียมหนังหุ้มส้นปิดปลายเท้าสีดำ ไม่มีลวดลาย หากผู้หญิงส้นสูงไม่เกิน 10 เซนติเมตร ถุงน่องยาวสีเนื้อ ผู้ที่ได้รับพระราชทานอิสริยาภรณ์หรือผู้มีสิทธิประดับเหรียญที่ระลึก ประดับแพรแถบ ให้ประดับแพรแถบย่อเครื่องหมายอิสริยาภรณ์หรือแพรแถบย่อเหรียญที่ระลึกที่อกเบื้องซ้าย

3. เครื่องแบบครึ่งยศ : คล้ายกับเครื่องแบบปกติขาว เว้นแต่ด้านล่างที่ผู้ชายจะเป็นกางเกงสีดำ ผู้หญิงกระโปรงดำ พร้อมทั้งให้ผู้ที่ได้รับพระราชทานเครื่องราชฯ หรือผู้มีสิทธิประดับเหรียญที่ระลึกหรือแพรแถบ ประดับที่อกเบื้องซ้าย และผู้ที่ได้รับเครื่องราชฯ ชั้นสายสะพายให้ประดับแต่ดาราโดยไม่สวมสายสะพาย

4. เครื่องแบบเต็มยศ : มีลักษะที่เป็นกางเกงสีดำ กระโปรงสีดำเหมือนแบบครึ่งยศ แต่ผู้ที่ได้รับพระราชทานเครื่องราชฯ หรือเหรียญที่ระลึกประดับแพรแถบพร้อมทั้งสายสะพายตามกำหนดพาดบ่าซ้ายหรือขวาต่างกันตามที่ได้รับพระราชทาน

หมายเหตุ : จาก การแต่งกายประดับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ในวันพระราชพิธีและรัฐพิธีฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2562

คำเรียกองค์ประกอบของเครื่องราชอิสริยาภรณ์

1. สายสะพาย : เครื่องราชอิสริยาภรณ์บางท่านได้รับในชั้นสายสะพาย การสวมสายสะพายเครื่องราชอิสริยาภรณ์จะต้องสวมเฉียงจากบ่าซ้ายหรือบ่าขวาต่างกันตามข้อกำหนดชั้นสายสะพายที่ได้รับ (บางโอกาส มจธ. มีโอกาสให้แต่งเครื่องแบบครึ่งยศที่ผู้หญิง-ชายจะใส่กระโปรงหรือกางเกงสีดำนั้นไม่ต้องสวมสายสะพายแต่ต้องประดับดาราตามชั้นยศ)

ภาพการสวมสายสะพาย ม.ว.ม. (มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก)

หมายเหตุ : จาก เว็บไซต์องค์การบริหารส่วนตำบาลเขวาไร่ อำเภอโกสุมพิสัย จังหวัดมหาสารคาม

2. ดวงตรา : พบว่า มี 3 ลักษณะของการใช้ดวงตรา 3 ลักษณะ

ลักษณะ 1 ดวงตราที่ห้อยกับสายสะพาย เช่นดังภาพด้านบนจะเป็นดวงตรามหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.) ที่ห้อยกับสายสะพาย

ลักษณะ 2 ดวงตราที่ห้อยกับแพรแถบและเหรียญเครื่องราชฯ ดังรูปตัวอย่างด้านล่างเป็นดวงตรา จ.ช. จัตุรถาภรณ์ช้างเผือก

ลักษณะ 3 ดวงตราห้อยกับแพรแถบสวมคอ ดังรูปตัวอย่างเป็นดวงตรา ต.ม. ตริตาภรณ์มงกุฎไทย (ชั้นสูงกว่า จ.ช.)

3. ดารา : ติดดาราบริเวณใต้ชายปกกระเป๋า ลดหลั่นตามลำดับเกียรติ (บนสุดคือเกียรติสูงสุดลดหลั่นลงไปชิดตามด้านข้างของลำตัว) ผู้หญิงที่ไม่มีกระเป๋าติดลำดับเดียวกับผู้ชาย

4. แพรแถบเหรียญราชอิสริยาภรณ์และเหรียญที่ระลึกต่าง ๆ : ประดับเหนือปกกระเป๋าเสื้อเบื้องซ้ายในเครื่องแบบเต็มยศและครึ่งยศ โดยเรียงตามประเภทตระกูลชั้นตราสูงสุดไปทางรังดุมมายังทางลำตัวตามลำดับ

หมายเหตุ : จาก ระเบียบราชการในพระองค์ว่าด้วยการประดับแพรแถบย่อของเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียญราชอิสริยาภรณ์ พ.ศ. 2567

เครื่องแบบปกติขาวใช้แพรแถบย่อ

แพรแถบย่อ : ใช้ในเครื่องแบบปกติขาว ไม่ต้องประดับเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียญราชอิสริยาภรณ์ แพรแถบย่อมีลักษณะเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าขนาดเล็ก มักประดับอยู่ที่หน้าอกด้านซ้าย สำหรับผู้ที่บรรจุใหม่สามารถประดับได้เฉพาะแพรแถบย่อเหรียญที่ระลึกจะไม่สามารถประดับแพรแถบย่อเหรียญเครื่องราชอิสริยาภรณ์จนกว่าจะได้รับพระราชทานในชั้นนั้น ๆ เสียก่อน (จากรูปด้านล่างใช้ตัวอย่างที่ 4) โดยสีของแพรแถบจะเป็นไปตามสีเครื่องราชฯ โดยอาจจะมีเครื่องหมายชั้นเครื่องราชฯ ติดอยู่บนแพรแถบด้วย ซึ่งบางชั้นอาจจะไม่มี การจัดเรียงลำดับเกียรติสูงสุดจะอยู่บนสุด เรียงลำดับลดหลั่นไปทางขวาและด้านล่างของแพรแถบย่อนั้น ๆ

เทคนิคจำง่าย

Tips 1 : เหรียญราชอิสริยาภรณ์มักไม่ใส่ร่วมกับแพรแถบย่อ (เว้นแต่หมายกำหนดการกำหนดให้ประดับเหรียญ)

Tips 2 : แต่งกายครึ่งยศไม่ใส่สายสะพาย

Tips 3 : ลำดับของการติดแพรแถบและเครื่องหมายต่าง ๆ : ตามลำดับเกียรติ คือ ให้ติด ยึดตามแนวรังดุม ชิดแนวรังดุมสุด บนสุด คือเกียรติสูงสุด-ลดหลั่นไป ไล่ไปตามทางขวาใกล้แนวลำตัว

(ประสิทธิ์ ศรีบัวบาน, จำง่าย ๆ เรื่องการติดแพรแถบและเครื่องหมาย, 18 มกราคม 2568).

Tips 4 : เข็มที่ระลึก ในชุดปกติขาวติดด้านขวากับแพรแถบย่อ, ในชุดสูทสากลติดด้านซ้ายที่สาบปกสูท ให้จำง่าย ๆ ว่า ชิดรังดุมสุดคือโอกาสสำคัญพิเศษล่าสุด ถัดออกมาไปทางลำตัวคือเก่ากว่า

หมายเหตุ : จาก สำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี สำนักงานเสริมสร้างเอกลักษณ์ของชาติ. 2567.

อ้างอิง

Kiattiyot. (2566). ทำความรู้จักกับ หมวกหม้อตาล คืออะไร การใส่หมวกหม้อตาลอย่างไรให้ถูกต้องตามระเบียบ. สืบค้นเมื่อ 20 มกราคม 2568. URL: https://kiattiyotuniform.com/what-is-a-sugar-pot-hat/

Thai PBS. (2567). เปิดกฎการใส่ "ชุดปกติขาว" เครื่องแบบข้าราชการในพิธีการสำคัญ. สืบค้นเมื่อ 20 มกราคม 2568. URL: https://www.thaipbs.or.th/news/content/343286

กฎสำนักนายกรัฐมนตรีออกตามความในมาตรา 7 แห่งพระราชบัญญัติเครื่องแบบข้าราชการพลเรือน พ.ศ. ๒๔๗๘. สืบค้นเมื่อ 20 มกราคม 2568. URL: https://www.opm.go.th/opmportal/multimedia/pitthais/uniform%20act/1uniform2478.pdf

กลุ่มงานทะเบียนประวัติและสถิติ สำนักบริหารงานกลาง สำนักงานเลขาธิการวุฒิสภา. (2562). การแต่งกายประดับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ในวันพระราชพิธีและรัฐพิธี ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2562. สืบค้นเมื่อ 20 มกราคม 2568. URL: https://hrm.kmutt.ac.th/upload/iblock/384/xs915yph5qflintx674gdvznetudzx59.pdf

ข้อบังคับมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี ว่าด้วย เครื่องแบบพนักงานมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี พ.ศ. 2562. สืบค้นเมื่อ 20 มกราคม 2568. URL: https://hrm.kmutt.ac.th/upload/iblock/3f7/3f715f85cb1b416a5163257f72a00739.pdf

มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน. ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับแพรแถบ. สืบค้นเมื่อ 20 มกราคม 2568. URL: https://rmuti.ac.th/news/attach/2ac6d3fafe7cba1c8bc236ef7e89c3eb-20171030-2-1417-7526.pdf

ราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 73 ตอนที่ 103 วันที่ 11 ธันวาคม 2499. กฎสำนักคณะรัฐมนตรีฉบับที่ 49 (พ.ศ. 2499) ออกตามความในพระราชบัญญัติเครื่องแบบข้าราชการฝ่ายพลเรือน พุทธศักราช 2478. URL: https://www.opm.go.th/opmportal/multimedia/pitthais/uniform%20act/9uniform49.pdf

ศูนย์ฝึกอบรมตำรวจภูธรภาค 9. (2568). ระเบียบส่วนราชการในพระองค์ ว่าด้วยการประดับแพรแถบย่อของเครื่องราชอิสริยาภรณ์ และเหริยญราชอิสริยาภรณ์ พ.ศ. ๒๕๖๗. สืบค้นเมื่อ 20 มกราคม 2568. URL: https://policetraining9.com/index.php/amp?option=com_content&view=category&id=42&Itemid=480.

สภาคณาจารย์และพนักงาน มจธ. (2565). เครื่องแบบปกติขาว มจธ. สืบค้นเมื่อ 20 มกราคม 2568. URL: https://senate.kmutt.ac.th/service_catalog/เครองแบบปกตขาว-มจธ/

สำนักงานปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์. (2567). การประดับเข็มที่ระลึกตราสัญลักษณ์งานเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 6 รอบ 28 กรกฎาคม 2567. สืบค้นเมื่อ 25 กรกฎาคม 2567. URL: https://www.opsmoac.go.th/news-preview-461191791119

สำนักนายกรัฐมนตรี สำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี. เครื่องแบบข้าราชการฝ่ายพลเรือน พุทธศักราช ๒๔๗๘. สืบค้นเมื่อ 20 มกราคม 2568. URL: https://www.opm.go.th/opmportal/index.asp?pageid=1554&parent=1232&directory=12958&pagename=content1

องค์การบริหารส่วนตำบาลเขวาไร่ อำเภอโกสุมพิสัย จังหวัดมหาสารคาม. ลำดับชั้นตราจากชั้นล่างสุดจนถึงชั้นสูงสุด. สืบค้นเมื่อ 20 มกราคม 2568. URL: https://www.khwaorai.go.th/attach_menu/b68f6974ae1d4740567c87d4caff3285.pdf.