อะไรเอ่ย?

มีทุกบ้าน หายเมื่อไหร่เป็นอันวุ่นวาย

เปิดปุ๊ป ควบคุมได้ทันใจ!

จากชื่อเรื่องเราคงเดาได้แล้วว่า คำตอบคือ รีโมท

รีโมทที่เราใช้กันอยู่ทุกวันนี้ ไม่ว่าจะเป็นรีโมททีวี เครื่องปรับอากาศ หรือพัดลม เคยสงสัยไหมว่า มันทำงานอย่างไร? ทำไมบางครั้งรีโมทที่ตกหล่นจนชิ้นส่วนกระจัดกระจาย พอประกอบกลับมาก็ยังใช้ได้เหมือนเดิม แต่บางครั้งแค่ตกเบา ๆ ก็พังไปเลย? ทำไมบางรุ่นสามารถใช้แทนกันได้กับเครื่องใช้ไฟฟ้าประเภทเดียวกัน และทำไมรูปร่างถึงเปลี่ยนแปลงไปเรื่อยๆ อนาคตจะมีรีโมทหน้าตาแบบไหนกันนะ?

ก่อนอื่นเรามารู้จักหลักการทำงานคร่าว ๆ ของรีโมทก่อน

รีโมทที่กล่าวถึงมานี้เป็นคำทับศัพท์จากคำว่า Remote ซึ่งแปลตรงตัวได้ว่า "ระยะไกล" มาจากคำเต็มในภาษาอังกฤษว่า Remote Control คือ การควบคุมในระยะไกล แต่เราไม่ค่อยจะเรียกชื่อเต็มของรีโมทว่า รีโมทคอนโทรลเลย ดังนั้น ในบทความนี้ก็จะเรียกสั้น ๆ ว่า รีโมท ในการแทนอุปกรณ์ที่ใช้ในการควบคุมระยะไกล โดยองค์ประกอบการทำงานของรีโมทมีแค่ 2 ส่วนที่สำคัญ (wiki, 2568) คือ Code รหัสหรือตัวสัญญาณที่จะถูกส่ง และ Carrier ตัวพาสัญญาณมาถอดรหัสเพื่อควบคุมอุปกรณ์ต่าง ๆ

ประเภทของรีโมท

เมื่อเราพิจารณาจากตัว Carrier ตัวนำพาสัญญาณทำให้เราสามารถแบ่งประเภทของรีโมทออกได้เป็น 3 วิธีหลัก ได้แก่

1) ใช้สายนำสัญญาณ เป็นวิธีการควบคุมอุปกรณ์ไฟฟ้าผ่านสายนำโดยตรง มักจะเห็นตัวควบคุมนี้ในที่ทำงานมากกว่าตามบ้าน เช่น ตัวควบคุมเครื่องปรับอากาศระบบ AHU ตัวควบคุมโปรเจคเตอร์

ข้อดีของการใช้สายส่งสัญญาณตรง คือไม่ถูกรบกวนสัญญาณจากแหล่งอื่น มักใช้ในสถานที่ที่ต้องการความมั่นคงในการควบคุมอย่างระบบโรงงาน

ภาพตัวอย่างตัวควบคุมเครื่องปรับอากาศรีโมทแบบใช้สายนำสัญญาณ

2) ใช้แสง แบบนี้เห็นได้โดยทั่วไปจากรีโมททีวี รีโมทแอร์ รีโมทที่เราใช้ยิงใส่อุปกรณ์ไฟฟ้า ส่งไกลได้ถึงประมาณ 30 ฟุต หรือไม่เกิน 10 เมตร ใช้สายตาโดยตรงในการทำงาน สะท้อนกระจกได้ด้วย เพราะใช้แสงอินฟราเรดเป็นตัวนำพา ข้อเสียในการใช้งาน คือ ถ้าใช้ยิงแบบแสงส่งไปไม่ถึงก็จะไม่สามารถส่งสัญญาณได้ หรืออาจจะถูกรบกวนจากแสงจ้าหรือแสงแดดได้

3) ใช้คลื่นวิทยุ เป็นรีโมทที่ใช้คลื่นวิทยุในการส่งสัญญาณ ไม่ต้องพึ่งแสง จึงส่งได้ไกลกว่าในระยะ 15-20 เมตร โดยไม่ต้องคำนึงถึงทิศทางหรือสิ่งกีดขวาง มักจะเห็นได้จากรีโมทควบคุมประตูไฟฟ้า รีโมทรถยนต์ การใช้คลื่นวิทยุนี้ทำให้เห็นวี่แววสู่การนำรีโมทใช้ควบคู่กับอุปกรณ์แบบไร้สายผ่านสัญญาณบลูทูธ วายฟาย ซึ่งจะกล่าวต่อไป

หมายเหตุ : ภาพจาก livingdewise ใน Shoppee

วิวัฒนาการรีโมท

ประวัติของรีโมท เริ่มแน่ชัดจากสิทธิบัตรสหรัฐอเมริกาที่ Nikola Tesla จดใน ค.ศ. 1898 หมายเลข US613809 ชื่อสิทธิบัตร "วิธีการและเครื่องมือควบคุมกลไกการเคลื่อนย้ายยานพาหนะหรือยานยนต์ (Method of and Apparatus for Controlling Mechanism of Moving Vehicle or Vehicle patent Wrapper) จะพบว่า มีการใช้อุปกรณ์ควบคุมผ่านสายและแบบไร้สายเพื่อให้เกิดการควบคุมเคลื่อนที่หรือทิศทางของยานพาหนะ โดยมีความพยายามในการควบคุมให้เสถียรและหลีกเลี่ยงความล่าช้า ถือเป็นสิ่งประดิษฐ์ก้าวแรกในการควบคุมระยะไกล และหากเทียบเวลากับบ้านเราในช่วงนั้นก็ตรงกับรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) สมัยที่เริ่มมีการใช้ยานยนต์ไฟฟ้าครั้งแรกในประเทศไทยด้วย (ดูเพิ่มเติมได้ที่จุดเรียนรู้บริเวณตรงข้ามอาคาร N1 มจธ.บางมด)

จากนั้น ค.ศ. 1950 รีโมทอันแรกที่เป็นที่รู้จัก ผลิตมาเพื่อใช้ควบคุมสัญญาณโทรทัศน์ โดยบริษัทสัญชาติอเมริกัน Zenith (ปัจจุบันถูก LG ซื้อกิจการไปแล้ว) คิดค้นโดยยูจีน (Eugene Polly) ในระยะแรกใช้ลำแสงนำสัญญาณแต่ปรากฏว่าแสงอาทิตย์ส่องถึงทีวีก็ทำให้ช่องทีวีเปลี่ยนได้เช่นกัน จึงคิดค้นกันต่อ ๆ มาจนใช้รังสีอินฟราเรดเป็นคลื่นส่งสัญญาณ ทำให้เราสามารถนั่งดูทีวีกันได้นาน ๆ มาจนถึงทุกวันนี้

จากข้อมูลวิวัฒนาการและประเภทของรีโมท ทำให้เราพอเห็นแนวโน้มของลักษณะรูปร่างของรีโมท ตลอดจนความคงทนในการใช้งาน ว่า คงปรับเปลี่ยนตามพฤติกรรมของผู้ใช้ และที่น่าจับตามอง คือ อิทธิพลของเทคโนโลยีในการส่งข้อมูลมีผลต่ออนาคตของรีโมทเช่นกัน โดยเราจะเห็นได้จากการส่งสัญญาณจากแบบแสง มาจนถึงการส่งสัญญาณโดยใช้คลื่นวิทยุ ซึ่งมีลักษณะที่จะถูกรบกวนได้น้อยลง มีความเสถียรเพื่อควบคุมอุปกรณ์เครื่องใช้ไฟฟ้าได้รวดเร็ว แม่นยำ

นอกจากนี้ยังมีการใช้งานรีโมทร่วมกับอุปกรณ์ไฟฟ้าหลายอย่างในบ้าน ดังตัวอย่างของ Sevenhugs รีโมทอัจฉริยะที่ควบคุมอุปกรณ์ประเภท IoT (Internet of Things) ได้มากกว่า 25,000 อุปกรณ์ผ่านทาง Wifi และ Bluetooth ด้วย

อีกทั้งสมาร์ทโฟนของเราก็เป็นรีโมทคอนโทรลได้ เมื่อติดตั้ง Application ร่วมกับการใช้อุปกรณ์ไฟฟ้าในบ้าน เช่น เครื่องซักอบผ้า พัดลม เป็นต้น ซึ่งใช้สัญญาณแบบบลูทูธและวายฟายรองรับความถี่คลื่นสัญญาณ 2.4 Ghz

ดูเหมือนว่า อนาคตของรีโมทจะถูกดิสรัปด้วยเทคโนโลยีการเชื่อมต่อข้อมูลที่มีระบบเชื่อมโยงถึงกันได้ง่ายขึ้น ไกลขึ้น เร็วขึ้น มีอินเทอร์เน็ตในตัวเอง รีโมทอาจจะค่อย ๆ หายไป แต่ยังมีการใช้รีโมทกับสิ่งประดิษฐ์ตัว Prototype ต้นแบบ สร้างเป็นชุดควบคุมระบบต่าง ๆ ใครสนใจดูต่อได้ที่โปรเจคของนักศึกษา มจธ. คลิก

แล้วทุกวันนี้...รีโมทในบ้านเรายังหายง่ายอยู่หรือไม่.. หาเจอหรือยัง..

เกร็ดความรู้เสริม

ทำไมเครื่องใช้ไฟฟ้าประเภทเดียวกันในหลายรุ่นถึงใช้รีโมทตัวเดียวกันได้

เพราะองค์ประกอบอย่าง Code ที่กล่าวข้างต้นมีความคล้ายกัน มีรีโมทประเภทอเนกประสงค์ที่ Manual Code input ทำให้ใช้งานร่วมกับยี่ห้ออื่น ๆ ได้

คลื่นรีโมทอันตรายหรือไม่

ทั้งคลื่นอินฟราเรดและคลื่นวิทยุที่กล่าวข้างต้น เป็นคลื่นความถี่ต่ำ ไม่เป็นผลเสียต่อสุขภาพ แต่ปัจจุบันควรระมัดระวังกับการโจรกรรมสัญญาณกับการเชื่อมต่อประเภทบลูทูธ วายฟาย

ทำไมคนชอบทำรีโมทหาย

เพราะเป็นอุปกรณ์ติดมือที่เรานำไปไหนด้วยก็ได้ จึงถูกไปวางไว้ในที่ที่เราไม่คาดคิด ควรจัดที่สำหรับวางรีโมทโดยเฉพาะ ลองมีรีโมทมากกว่าหนึ่งอัน หรือติดตั้งแอปพลิเคชันรีโมทคอนโทรลเพิ่มในมือถือเราได้

อ้างอิง

2025. Nikola Tesla U.S. Patent 613,809 - Method of and Apparatus for Controlling Mechanism of Moving Vehicle or Vehicles Patent Wrapper Page 1. Retrieved date February 5, 2025. URL: https://teslauniverse.com/nikola-tesla/patents/us-patent-613809-method-and-apparatus-controlling-mechanism-moving-vehicle-or-vehicles/wrappers/1.

2555. ใครคิดรีโมตคอนโทรล. สืบค้นเมื่อ 3 กุมภาพันธ์ 2568. URL: https://www.sarakadee.com/2012/07/12/remote-control/

2564. รีโมทอัจฉริยะ "Sevenhugs". สืบค้นเมื่อ 4 กุมภาพันธ์ 2568. URL: https://www.nsm.or.th/nsm/th/node/4529.

2567. ความแตกต่างระหว่างรีโมต IR และรีโมตคอนโทรล RF. สืบค้นเมื่อ 3 กุมภาพันธ์ 2568. URL: https://www.yetremotecontrol.com/th/blog/difference-between-ir-remote-and-rf-remote-controls.

2567. ประวัติของการควบคุมระยะไกล. สืบค้นเมื่อ 3 กุมภาพันธ์ 2568. URL: http://th.gddoty.com/news/the-history-of-remote-control/.

2568. รีโมทคอนโทรล. สืบค้นเมื่อ 3 กุมภาพันธ์ 2568. URL: http://www.digitalschool.club/digitalschool/technologym1-3/technician1_1/more/lesson3/p12.php.

2568. รีโมตคอนโทรล. สืบค้นเมื่อ 3 กุมภาพันธ์ 2568. URL: https://th.wikipedia.org/wiki/รีโมตคอนโทรล

2568. กล่องควบคุมรีโมท รีโมทอัจฉริยะ หรือ IR Remote คืออะไร. สืบค้นเมื่อ 3 กุมภาพันธ์ 2568. URL: https://www.mercular.com/review-article/what-is-ir-remote

ภูพิรัฐ จันเครือดี. 2564. เครื่องควบคุมระยะไกล. สืบค้นเมื่อ 3 กุมภาพันธ์ 2568. URL: https://pubhtml5.com/tpsl/gwys/basic/.